تخته نرد یا Backgammon یک بازی دو نفره است. این بازی با یک جفت تاس، تخته (محیط بازی شامل ۲۴ مثلث) و ۱۵ مهره انجام می‌شود.
روش بازی تخته نرد
- هر بازیکن ۱۵ مهره دارد که در ابتدا در نقاط معینی از تخته قرار دارند. به وضعیت ابتدایی مهره‌ها چیدامان تخته نرد گفته می‌شود.
- به روشی که معمولا انداختن تاس تکی است، بازیکن اول مشخص می‌شود. بازیکنان می‌توانند توافق کنند تاس کمتر یا بیشتر شروع کننده بازی باشد.
- معمولا شخص آغاز کننده با همان تاس ریخته شده بازی می‌کند و دوباره تاس نمی‌ریزد مثلاً اگر حریف ۲ آورده باشد و شما ۵ شما باید ۲ و ۵ را حرکت کنید.
- بازیکنان به ترتیب دو تاس پرتاب می‌کنند و با توجه به عددی که روی تاس می‌آید، مهره‌ها را حرکت می‌دهند.
- هدف بازی آوردن همه مهره‌ها به قسمت خودی بازیکن و سپس برداشتن آنها از تخته است.
- اگر مهره‌ای به تنهایی (یک مهره) در یک مثلث قرار گیرد، بازیکن دیگر می‌تواند آن مهره را “زده” و از تخته خارج کند.
- مهره‌های زده شده باید از ابتدای تخته وارد شوند و دوباره به قسمت خودی بازیکن برساند.
بازی با برداشتن تمامی مهره‌های یک بازیکن از تخته تمام می‌شود. اولین بازیکنی که تمام مهره‌هایش را از تخته برداشته باشد، برنده بازی می‌شود.
چیدمان تخته نرد
قوانین زدن در تخته نرد
- خانه‌ای که تنها یک مهره روی آن نشسته باشد را خانه تک می‌نامیم. اگر حریف می‌تواند مهره تک را بزند و آن را روی «بار» قرار دهد.
- تا زمانی که مهره‌ی زده شده داشته باشید، نمی‌توانید مهره‌های داخل تخته را جابجا کنید و باید اول مهره‌ها را به داخل تخته بیاورید.
- مهره‌های بیرون را با توجه به عدد تاس باید از خانه‌های باز در ناحیه خودی حریف وارد تخته کنید. بعد از وارد کرده مهره‌های زده، اگر از تاس چیزی باقی مانده باشد، باید آن را بازی کنید.
- اگر هیچ خانه‌ای در ناحیه حریف باز نباشد، بازیکن نوبت خود را از دست می‌دهد. همچنین اگر خانه‌های متناسب با عدد تاس نیز باز نباشند، امکان وارد کردن مهره‌های زده نیست.
- اگر در ۶ خانه آخر (ناحیه خودی) مهره‌ی حریف را زدید، نمی‌توانید دوباره بلند شوید و روی مهره‌های دیگر خود بنشینید. اصطلاحا اگر حرف را در ناحیه خودی بزنید، باید تک بدهید. توجه کنید که بعد از زدن مهره حریف در ناحیه خودی، می‌توانید بلند شوید و با توجه به عدد تاس دوم در خانه خالی دیگری بنشینید.
قوانین حرکت در تخته نرد
- مهره با توجه به عدد روی تاس به خانه‌های باز یا خانه‌های خودی می‌تواند برود. خانه‌ای باز است که خالی باشد یا تنها یک مهره حریف روی آن نشسته باشد.
- عددهای روی دو تاس را باید به صورت جداگانه بازی کرد. برای مثال، اگر یک بازیکن عدد تاسش ۴ و ۲ باشد، او می‌تواند یک مهره را ۴ خانه و مهره دیگری را ۲ خانه جلوتر در خانه باز قرار دهد. یا می‌تواند یک مهره را ۶ خانه به جلو ببرد و در یک خانه باز قرار دهد (تنها در صورتی که نقطه میانی ۴ و ۲ همزمان بسته نباشند).
- اگر تاس بازیکنی ۲ عدد یکسان باشد (جفت بیاورد)، چهار بار می‌تواند عدد روی تاس‌ها را بازی کند.
- بازیکن باید تاسی که آورده است را بازی کند و نمی‌تواند از عددی که آورده صرف نظر کند. مثلاً اگر جفت ۳ آورده و فقط سه تای آنها را می تواند بازی کند، باید آن سه را بازی کند.
- بازیکن باید بیشترین تعداد حرکت را که می‌تواند بازی کند، به این معنی که اگر فرضاً بازیکن تاسش ۴ و ۵ بیاید به این صورت که اگر مهره‌ای خاص را ۴ خانه حرکت دهد، دیگر امکانی برای بازی کردن تاس ۵ نداشته باشد اما اگر مهره‌ای دیگر را ۴ خانه حرکت دهد امکان بازی کردن تاس ۵ نیز برایش مهیا شود اجباراً باید حالتی را که امکان بازی کردن هر دو تاس را به او می‌دهد، بازی کند حتی اگر به ضررش باشد.
خارج کرده مهره‌ها
بعد از اینکه همه مهره‌ها را به ناحیه خودی (۶ خانه آخر) آوردید، زمان خارج کرده مهره‌ها فرا رسیده است. با هر بار تاس انداختن با توجه به عدد تاس شروع به خارج کرده مهره‌ها می‌کنید. اگر تاس برای خارج کردن مهره کافی نبود، تاس را در داخل ناحیه خودی بازی کنید. اگر تاس برای خارج کردن مهره‌ها زیاد بود، می‌توانید مهره را خارج کنید.
قوانین تخته نرد
- مارس: اگر یک بازیکن همه مهره‌ها را خارج کند، در صورتی که بازیکن دیگر هنوز هیچ مهره‌ای خارج نکرده باشد، اصطلاحا مارس کرده است. مارس ۲ امتیاز و برد معمولی یک امتیاز دارد.
- مارس سیاه (مارس اکبر / سگ مارس): حالتی از مارس که بازیکن بازنده مهره‌ای در ناحیه خودی حریف داشته باشد. مارس سیاه ۳ امتیاز دارد.
- داو دادن: داو دادن یا استفاده از معکب دوبرابر (Doubling Cube) بعد استراتژیک و هیجان بازی تخته نرد را افزایش می‌دهد.